Назарет е свето место за христијаните, со христијански цркви, манастири и други религиозни објекти, каде што пораснал Исус Христос

          Според библиските преданија од Новиот завет за Христовото раѓање и неговото детство, посебен интерес привлекуваат градовите Витлеем и Назарет. Двата града денес се под палестинска управа, како автономни територии. Назарет го посетивме ден пред новото Господово лето по новиот календар. Заради целокупните политички состојби во Израел, посетители и туристи, за жал, имаше малку, скоро како да ги немаше. Затоа немаше тешкотии да се посетат голем број свети места во Израел.

              Во непосредна близина на Назарет, се наоѓа Кана Галилејска, каде е лоцирана црквата “Свети Ѓорѓи Галилејски”. Кана значи црква, како и село во Галилеја,близу до Назарет. Тоа е местото каде Господ Исус Христос ја започнал својата јавна мисија, со присуството на свадбата на која, откако домаќинот снемал вино, Христос ја претворил водата во вино. 

              Зборот Назарет значи “заштитник” и на арапски и на јудејски. Денешниот град Назарет во времето на Исус Христос бил село, а сега е населено место на Галилејските ридови на околу 350 м надморска висина, близу до трговските патишта од Јорданската Долина до Средоземното Море. Овие простори биле освојувани од Римјаните, Арапите и од крстоносците, затоа овде живеат муслимани, православни и римокатолици. Меѓутоа, Назарет е свето место за христијаните, бидејќи во него се изградени бројни христијански цркви, манастири и други религиозни објекти. Овде се наоѓаат црквите: “Благовестие”, “Свети Архангел Гаврил”, која е изградена врз природните извори на “Пресвета Богородица” и црквата “Свети Јосиф”. Тоа е градот во кој пораснал Исус Христос. Имено, според преданието тој се вратил со неговите родители во Назарет по бегството во Египет. Марија и Јосиф од Витлеем избегале во Египет, за да го спасат новороденецот од злото на Ирод Велики, кој по наредба на Август Цезар, откако не можел да го најде новороденецот за кој се проширило дека е новиот крал, организирал војска за да ги убие сите машки деца до две години.

               Назарет, градот на Христовото детство, во кој се случи благовестието денес е еден од главните градови на Галилеја. Тој е сместен во северен Израел, југоисточно од пристаништето Хаифа и претставува важен сообраќаен јазол. По името на градот, Христос е наречен Назареец. Археолошките податоци говорат дека Назарет бил населен уште во раниот канаански период. Тој е прв град познат како еврејски, а денес е најголем арапски град со околку 60.000 жители. Од нив 40 отсто се христијанско население, а другите се муслимани, како и Евреи, кои живеат во горниот дел на Назарет. Што се однесува до населените места, не е пишано правило, меѓутоа таквите карактеристики се воочуваат токму во Назарет. Имено, Евреите живеат на врвовите од ридовите, а Арапите во пониските делови. Куќите на Арапите во голема мерка се без покриви и врз нив висат разни видови сателитски и други антени, а еврејските куќи имаат современи покриви од ќерамиди и соларни системи за затоплување на водата.

                Според преданието од пред Христа, во близината на Назарет се наоѓало малото село Ципорија каде што се претпоставува дека се родила Марија, но откако се свршила за Јосиф, отишла да живее во другиот дел кој што денес е во состав на Назарет. Тука е најголемата црква во градот базиликата “Благовестие”. Таа е голема и импресивна архитектонска градба и културно уметнички споменик на Назарет. Има високо кубе на кое се вишнее симболот на христијанството – Крстот, кој се гледа од сите страни на градот. Базиликата “Благовестие”  е прекрасен христијански храм кој е дел од Католичката црква, во која со свои средства учествувале голем број католички цркви во светот, што се потврдува со донациите на фреските во дворот на црквата.

 Според податоците, првата црква на ова свето место била изградена во 356 година по Христа, а ја изградила Света Елена, мајката на Свети Константин, римскиот император. Денешната црква, чиј дизајн е на италијанскиот архитект Џовани Музио (Гиованни Музио), е изградена во 1969 година врз пештерската црква “Благовестие” во која, всушност, за прв пат во Галилеја се практицираше Христовата вера. Затоа црквата “Благовестие” претставува свето место за сите христијани во светот.

          На патот што води од Тел Авив кон Назарет, Тиверијада и кон другите места од Галилеја тргнавме во утринските часови и поминавме низ многу живописни и населени места, што предизвикуваат изненадување и восхит за секој посетител. Овие предели само до пред педесетина години биле ненаселени, скоро пусти, а површините необработени. Но, во последниве децении, на сметка на Тел Авив и на другите приморски градови, кои поради излезот на Средоземното Море се ограничени во просторното ширење, овде с# повеќе се гради, особено во Галилеја, каде се подигаат нови населби и урбани живеалишта. Со ширењето на новите населби, државата настојува постепено да се ослободува од големиот прилив на населението во големите градови. На тоа се принудени, зашто во последните неколку години бројот на вкупното население во Израел се зголемува со постојаното доселување на Евреи од другите земји, особено од државите на поранешниот Советски Сојуз.

               Меѓутоа, паралелно со подигањето на новите населби се градат и нови фабрики и други преработувачки капацитети, со што ефикасно се намалува бројот на невработените. Во првата година од доселувањето на дојденците им се обезбедува социјална помош, додека да се снајдат и да почнат сами да заработуваат за живот. Социјална помош може да се добие преку обезбедување стан и извесен дел средства за храна, или, пак, добивање средства за обезбедување на сите потреби за храна, а станот, да си го обезбедат сами. Но, во последно време социјалната помош за новодојденците се зголемува, зашто повеќе примери од практиката покажуваат дека ниту едната ниту другата варијанта не се доволни за нормална живеачка според стандардите во државата, каде што просечната месечна плата изнесува околу 1.500 УСА долари. Освен тоа, на жителите во Израел им се обезбедува и бесплатно учење на хебрејскиот јазик и на други странски јазици, а им се овозможува и бесплатна стручна обука преку разни курсеви, со што новодојденците постануваат квалификувани и корисни и за себе и за државата.

        Нашиот престој беше организиран преку Патничката агенција АД “Компас” – Скопје, која се потруди да имаме пријатен престој и да се запознаеме со голем број културно – историски споменици. Така, на пат за Назарет поминавме долж средоземно морскиот брег, каде скоро на средината од патот, меѓу Тел Авив и Хаифа, се наоѓа историското место Кесарија, град со големо пристаниште. Него го изградил Ирод Велики и го нарекол според царот (кесарот) Август. Таму било престојувалиштето на римската војска и седиште на римскиот управител.

        На 30-тина километри северно од Кесарија, пак, се наоѓа градот Хаифа, што е сместен на падините на планината Кармел, на брегот на Средоземното Море. Со овој град е тесно поврзана еврејската историја, особено на оние Евреи кои по нивното пристигнување во Хаифа, биле вратени назад во Европа а притоа многумина умреле во морето. За христијаните Хаифа е важен град бидејќи во него се наоѓа пештерата на Свети Илија. Хаифа е голем трговски град и пристаниште во кој се наоѓа познатиот Технички институт за наука и технологија.

               Посебна живописност на Галилеја и, воопшто, на Израел му дава реката Јордан. Таа извира од планината Хермон, минува низ Галилејското Езеро, потоа тече низ целиот простор по должината на границата меѓу Израел и Јордан и се влева во Мртвото Море. Старите историски податоци говорат дека Галилејското Езеро, всушност, некогаш било проширување на коритото на реката Јордан која тече околу 220 км. од Галилејското Езеро до Мртвото Море. Тоа било со солена вода, затоа и во многу документи и во библиските преданија се споменува како Галилејско, Генисаредско Море, кое е на 215 м под нултата надморска височина. Во новозаветното време се нарекувало уште и Јан Кинерет. Но, со протекувањето на реката Јордан низ него, водата постепено се отсолувала, така што денес неговите слатки води имаат големо значење.

        Северниот дел на Галилеја на хебрејски уште се нарекува и Галил, а поголеми градови се Назарет и Тиверијада. Тоа се градски центри што имаат важна улога во развојот на туризмот, преработувачката индустрија и, воопшто, во развојот на стопанството на Галилеја и на Израел.        

Назарет се вишнее над долината со црвената земја, Шарон, која се споменува и во библиското време. И не случајно овој дел изобилува со многу библиски места, кои според преданијата во одреден период биле пространи мочуришта. Но, денес со доселувањето на новите жители, овие мочуришта се пресушени и сега на нив се протегаат плантажи со портокали, со авокадо, со ореви и слично. Хедера е населба како најдобар пример за исушувањето на мочуриштето. Овде, првите доселеници умреле од маларија. Но, упорноста да се опстои и во овие простори ги натерала другите што се доселувале да ги дупчат површините за да може застоената вода да понира или да истекува во морската површина. Сепак, водата морало да остане незагадена и затоа на мочуриштето почнале да се засадуваат еукалиптуси, што во Израел се пренесени од Австралија. Тоа се дрва со големи корени кои многу брзо ја апсорбираат мочурливата вода. Денес во овој регион постојат цели плантажи со еукалиптуси, врз чија суровинска база се подигнати и фабриките за производство на хартија и за лековити билки. Листот се користи за разни лековити напивки и чаеви, а кората од дрвото за квалитетна хартија.

        Создавањето на плодни ораници овде овозможува да се подигнат и најголемите плантажи со памук. Тоа производство денес е унапредено до тој степен што се произведува памук во боја: како на пример кафеав или зелен.

        Во текот на патувањето се запознавме и посетивме и арапски села, населени со Палестинци. Евреите нив ги нарекуваат Арапи, зошто тие се тука од пред 1948 година. Палестинците, пак, нивните собраќа во автономните територии не се израелски државјани, за разлика од Арапите кои се државјани на Израел и се прифатени и интегрирани во тамошното општество. Тие ги имаат сите привилегии како и другите Израелци, со исклучок на тоа што младите Арапи не служат воен рок во израелската армија. Меѓутоа, помладите генерации во Израел веќе упатуваат забелешка со барање и тие како сите млади Евреи, вклучувајќи ги и Бедуините, да служат воен рок, момчињата три години, а девојките две години.